BİLİŞSEL ÇARPITMALAR

Psikolog Gonca BAĞLAR
31 Ağu 2016
2 dakikada okunur

Sizi depresyona ve kaygı bozukluğuna sürükleyen düşünce hatalarınız;

Beyin Okuma: Kişilerin size yönelik düşünceleri hakkında yeterli kanıtınız olmadığı halde onların ne düşündüklerini bildiğinizi zannedersiniz. “Benim beceriksizin teki olduğumu düşünüyor.”
Falcılık: Geleceği tahmin edersiniz, her şey daha kötü olacak veya yakında tehlikeli bir şey olacak gibi. “Bu sınavı geçemeyeceğim” ve “Bu işi alamayacağım.”
Felaketçilik: Olmuş veya olacak olan şeylerin dayanamayacağınız kadar korkunç ve çekilmez olduğuna inanırsınız. “Başaramazsam her şey berbat olacak.”
Etiketleme: Bazı genel olumsuz özellikleri kendinize veya başkalarına yüklersiniz. “Ben istenilmeyen biriyim” veya “O, ahlaksızın biridir.”
Olumlu şeyleri önemsememe: Sizin veya başkalarının sahip olduğu olumlu şeylerin önemsiz olduğunu iddia edersiniz. “Bu zaten eşlerin yapması gereken bir şey, dolayısıyla eşimin bana iyi davranması, dikkate alınması gereken bir şey değil.” “Bu başarılar çok kolay, dolayısıyla da önemsiz.”
Olumsuz Filtre: Olumsuz şeyleri ayırarak hemen her zaman onlara odaklanırsınız ve nadiren olumlu şeyleri fark edersiniz. “Beni sevmeyen şu insanların tümüne bir bak.”
Aşırı Genelleme: Tek bir olay üzerinden her şeyi olumsuz algılarsınız. “Bu bana her zaman oluyor. Başarısız olacağım yine.”
İki uçtan birinde düşünme: Olaylara veya insanlara ya hep ya hiç anlayışıyla bakarsınız. “Herkes beni reddetti.”
Olması Gerekenler: Her şeyi basitçe ne olduğunu anlamaya çalışmak yerine nasıl olması gerektiği açısından yorumlarsınız. “Çok iyi yapmalıyım, yapamazsam başarısızım demektir.”
Kişiselleştirme: Olumsuz olayları büyük oranda kendinize atfedersiniz ve belli olaylara başkalarının da sebep olduğunu göremezsiniz. “Evliliğim benim yüzümden bitti.”
Suçlama: Olumsuz düşüncelerinizin kaynağı olarak bir başkasını görürsünüz ve kendinizi değiştirme sorumluluğunu almayı reddedersiniz. “Şu anki hislerimin, yaşadıklarımın sorumlusu o” veya “Bütün sorunlarıma annem ve babam sebep oldu.”
Haksız Mukayese: Olayları gerçekçi olmayan standartlar açısından değerlendirirsiniz. Sizden daha iyi yapmış olanlara odaklanırsınız ve kendinizi onlarla karşılaştırarak aşağılık görürsünüz. “O, benden daha başarılı.”
Pişmanlık Yöneltme: Şu an daha iyi ne yapabileceğinizi düşünmek yerine geçmişte neyi iyi yapabilirdiniz fikrine odaklanırsınız. “Üniversite okusaydım, saygı duyulan biri olurdum.”
Ya Şöyle Olursa: Sürekli ya şöyle olursa şeklinde sorular sorarsınız ve cevaplar sizi tatmin etmez. “Evet, ama ya bunalıma girersem?”
Duygusal Muhakeme: Duygularınızın gerçeği yorumlamanıza rehberlik etmesine izin verirsiniz. “Canım sıkılıyor, demek ki evliliğim iyi gitmiyor.”
Kurtulma Yetersizliği: Olumsuz düşüncelerinizle çatışabilecek her türlü kanıt veya argümanı reddedersiniz. Ben sevilmeyen biriyim düşüncesine sahipseniz, insanların sizi sevdiğine dair her kanıtı alakasız diyerek reddedersiniz.
Yargı Odaklanması: Başkalarını veya olayları basitçe tarif etmek, kabul etmek veya anlamak yerine kendinize iyi-kötü veya üstün-aşağı değerlendirmeleri açısından bakarsınız. Sürekli olarak kendinizi ve başkalarını yetersiz bularak, yapay standartlara göre değerlendirirsiniz. “Okulda iyi değildim.” “Neye başlasam olmaz, beceremem.”